ยาเป็ป HIV PEP (Post-Exposure Prophylaxis)

ยาเป็ป ยาต้านเอชไอวีฉุกเฉิน ที่หลายๆคนอาจจะยังไม่รู้จักกันมากเท่าไรนัก เนื่องจากเป็นยาที่ต้องทำการสั่งจ่ายโดยแพทย์และสถานพยาบาลเท่านั้น ไม่สามารถหาซื้อกินเองได้ตามร้านขายยาทั่วไป ดังนั้น ก่อนที่จะได้รับยาต้านเชื้อชนิดนี้ ต้องมีการซักประวัติ และตรวจอย่างละเอียดโดยแพทย์ พร้อมทั้งคำแนะนำในการกินยาที่ถูกต้อง เราไปดูกันเลยว่าการกินยาเป็ปต้องทำอย่างไร ผลข้างเคียงของยาเป็นอย่างไรบ้าง ส่งผลอันตรายกับร่างกายมากน้อยแค่ไหน อินทัชเมดิแคร์มีคำตอบให้คุณค่ะ

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับยาเป็ป (HIV PEP)

• HIV PEP (Post-Exposure Prophylaxis) คืออะไร

• ยาเป็ปป้องกันการติดเชื้อไวรัส HIV ได้ดีแค่ไหน

• ใครควรกินยาเป็ปบ้าง

• การสัมผัสสารคัดหลั่งใดบ้างที่ทำให้ติดเชื้อได้

• ยาเป็ปอันตรายมั้ย อาการข้างเคียงของยาเป็ปมีอะไรบ้าง

• ก่อนเริ่มยาเป็ปต้องทำอย่างไรบ้าง

• กินยาเป็ปต้องกินอย่างไร กินนานแค่ไหน

• ระหว่างกินยาเป็ปต้องทำอย่างไรบ้าง

• หลังกินยาเป็ปครบ 28 วันแล้ว ต้องทำอย่างไรต่อบ้าง

• หากตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรสามารถกินยาเป็ปได้หรือไม่

• หากสัมผัสเชื้อมาเกิน 72 ชั่วโมงสามารถกินยาเป็ปได้หรือไม่

• หากกินยาเป็ปบ่อยๆ อันตรายหรือไม่

• สามารถหยุดกินยาเป็ปก่อน 28 วันได้หรือไม่

• สามารถรับยาเป็ปได้ที่ไหนบ้าง

ยาเป็ปป้องกันการติดเชื้อไวรัส HIV ได้ดีแค่ไหน

ยาเป็ปได้รับการยืนยันแล้วว่าสามารถป้องกันการการติดเชื้อได้อย่างน้อย 80%  แต่เนื่องจากยาเป็ปเป็นยาป้องกันฉุกเฉินหลังจากเสี่ยงได้รับเชื้อมาแล้ว ประสิทธิภาพของยาจึงขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ทั้งระยะเวลาเริ่มยายิ่งเริ่มเร็วก็จะป้องกันได้ดีกว่า ลักษณะและระยะเวลาของการได้รับเชื้อ ปริมาณเชื้อในผู้ติดเชื้อหากมีเชื้อมากประสิทธิภาพก็จะน้อยลง เป็นต้น 

" ดังนั้น ควรใช้ยาเป็ป เมื่อฉุกเฉินเท่านั้น หากเสี่ยงบ่อยแนะนำให้กินยาเพร็พ (ป้องกันก่อนเสี่ยง) ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงจะดีกว่า "

การสัมผัสสารคัดหลั่งใดบ้างที่ทำให้ติดเชื้อได้

• เลือด น้ำอสุจิ น้ำในช่องคลอด น้ำคร่ำ และหนอง โดยสัมผัสทางเพศสัมพันธ์ หรือโดนผิวหนังที่มีแผลเปิด

• ส่วนน้ำมูก น้ำลาย น้ำตา เหงื่อ เสมหะ อาเจียน อุจจาระและปัสสาวะ หากไม่ปนเปื้อนเลือดไม่สามารถทำให้ติดเชื้อได้

ก่อนเริ่มยาเป็ปต้องทำอย่างไรบ้าง

เบื้องต้นผู้รับบริการต้องทำการปรึกษาแพทย์เพื่อสอบถามประวัติ โรคประจำตัว และข้อมูลอื่นๆและต้องทำการตรวจเลือดหาเชื้อไวรัส HIV , ค่าไตและค่าตับ ก่อนกินยาทุกราย  และตรวจการตั้งครรภ์ในรายที่มีโอกาสตั้งครรภ์ได้  แนะนำตรวจคัดกรองโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น เช่น การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และตับอักเสบซี ซิฟิลิส หนองใน ร่วมด้วยเพื่อรักษา

กินยาเป็ปต้องกินอย่างไร กินนานแค่ไหน

เริ่มกินยาเป็ป 1 เม็ดเร็วที่สุดหลังสัมผัสเชื้อ (1-2 ชั่วโมง) ช้าสุดไม่เกิน 72 ชั่วโมง และทานต่อเนื่องวันละ 1 เม็ดใกล้เคียงเวลาเดิมเป็นเวลา 28 วัน หรือ 4 สัปดาห์

หากตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรสามารถกินยาเป็ปได้หรือไม่

หญิงตั้งครรภ์สามารถกินยาเป็ปได้เพื่อป้องกันการติดเชื้อ และตัวยาไม่มีผลอันตรายต่อทารกในครรภ์ แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทาง

หากสัมผัสเชื้อมาเกิน 72 ชั่วโมงสามารถกินยาเป็ปได้หรือไม่

สามารถกินยาเป็ปได้ แต่ผู้รับบริการต้องปรึกษาแพทย์ผู้ดูแลก่อนเพื่อวางแผนแนวทางการกินยาเป็ปร่วมกัน และแพทย์จะพิจารณาการกินยาเป็ปเป็นรายๆไป

หากกินยาเป็ปบ่อยๆ อันตรายหรือไม่

ไม่มีความอันตราย แต่เป็นการแสดงถึงแนวโน้มว่าผู้รับบริการมีความเสี่ยงสูง จึงแนะนำให้ทานยาเพร็พจะป้องกันได้ดีกว่า

สามารถหยุดกินยาเป็ปก่อน 28 วันได้หรือไม่

ได้ กรณีที่มั่นใจว่าคู่นอนตรวจไม่พบการติดเชื้อ HIV และไม่มีความเสี่ยงเพิ่มอีก ทั้งตัวผู้รับบริการและคู่นอน แต่ต้องรับการปรึกษาจากแพทย์ก่อนหยุดยาทุกครั้ง และแนะนำให้กินยาเป็ปครบ 28 วันจะปลอดภัยกว่า

สามารถรับยาเป็ปได้ที่ไหนบ้าง

ยาเป็ป  เป็นยาที่ต้องสั่งจ่ายโดยแพทย์ผู้มีใบประกอบโรคศิลป์เท่านั้น จึงสามารถติดต่อรับยาเป็ป ได้ที่แผนกฉุกเฉินโรงพยาบาล และคลินิกที่มียาเป็ปบริการหลังการเสี่ยงติดเชื้อให้เร็วที่สุด 

เอกสารอ้างอิง

• Centers for Disease C, Prevention.Updated guidelines for antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual, injection drug use, or other nonoccupational exposure to HIV—United States, 2016

• กองโรคเอดส์และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข.แนวทางการตรวจวินิจฉัย รักษา และป้องกัน การติดเชื้อ HIV ประเทศไทย ปี 2564/2565

• กองโรคเอดส์และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์  กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม

  Hot Line 081-562-7722 กดโทรออก

  @qns9056c

  อินทัชเมดิแคร์คลินิกเวชกรรม

เรียบเรียงโดย แพทย์หญิงณัฐวดี ศรีบริสุทธิ์

  แก้ไขล่าสุด : 21/12/2022